ملاسما، وضعیتی است که سبب تیره شدن رنگ پوست می‌شود و می‌تواند هر کسی را در هر سنی تحت تأثیر قرار دهد. به نظر می‌رسد ملاسما به صورت لکه‌های تاریک و یا قسمت‌هایی روی بینی، گونه‌های فوقانی، لب‌ها و پیشانی ظاهر می‌شود، اما می‌تواند در هر جا که پوست در معرض آفتاب قرار گرفته است به وجود آید. همچنین این مشکل به عنوان ماسک حاملگی به علت گرایش بروز بیماری در زنان باردار شناخته شده است، این لکه‌های صورت اغلب در نتیجه افزایش هورمون‌های زنانه در بدن و قرار گرفتن بیش از حد در معرض نور خورشید است. برخی از روش‌های مؤثر و سریع برای برطرف کردن لک صورت، میکرونیدلینگ، میکرودرم ابریژن، پیلینگ شیمیایی و لیزر تراپی هستند.

علت بروز لک صورت چیست؟

علت بروز ملاسما امری پیچیده است. رنگدانه به علت افزایش بیش از حد تولید ملانین توسط سلول‌های رنگدانه، ملانوسیت‌ها است که توسط کراتینوسیت‌ها (ملانوز اپیدرمی) جذب شده و یا در درمیس (درماملانوز، ملانوفاژ) ذخیره می‌شود. داشتن زمینه ژنتیکی در بروز ملاسما نقش دارد به طوری که حداقل یک سوم از بیماران گزارش داده‌اند که دیگر اعضای خانواده نیز تحت تأثیر این شرایط قرار گرفته‌اند. در اغلب موارد لک صورت یک اختلال مزمن است. محرک‌های شناخته شده برای بروز ملاسما عبارتند از:

•  قرار گرفتن در معرض نور خورشید و آسیب دیدن توسط نور خورشید، مهم‌ترین عامل خطر قابل پیشگیری است.
•  بارداری، در زنان مبتلا، رنگدانه اغلب چند ماه پس از زایمان از بین می‌رود.
•  درمان‌های هورمونی، قرص‌های ضد بارداری خوراکی حاوی استروژن و یا پروژسترون، جایگزینی هورمون، دستگاه‌های داخل رحمی و ایمپلنت در حدود یک چهارم زنان مبتلا عاملی برای بروز ملاسما محسوب می‌گردند.
•  بعضی از داروها (از جمله درمان‌های هدفمند جدید برای سرطان)، صابون‌های حاوی دئودورانت یا عطر، لوازم آرایشی و لوازم بهداشتی ممکن است واکنش فوتوتوسیکب را ایجاد کند که موجب بروز ملاسما می‌شوند و ممکن است به صورت طولانی مدت باقی بماند.
•  هایپوتیروئیدیسم (سطح پایین هورمون تیرودیذ در جریان خون)

لک صورت معمولاً در بزرگسالان سالم و غیر باردار بوجود می‌آید. قرار گرفتن در معرض تابش آفتاب به مدت طولانی باعث ایجاد رسوب رنگدانه در درمیس می‌شود و این امر اغلب به مدت طولانی ادامه دارد. قرار گرفتن در معرض اشعه ماوراء بنفش (UVR)، پیگمانتاسیون را عمیق می‌کند، زیرا ملانوسیت‌ها را برای تولید بیشتر ملانین فعال می‌کند. در حال حاضر تحقیقات برای مشخص کردن نقش عوامل سلول‌های بنیادی، عصبی، عروقی و فاکتورهای موضعی و عروقی در تحریک فعال شدن ملانوسیت ادامه دارند.

علائم ملاسما

لک صورت سبب پیدایش لک‌های رنگ می‌شود. لکه‌ها از رنگ معمول پوست شما تیره‌تر هستند. ملاسما معمولاً در صورت با علائم مشابه یکدیگر در هر دو طرف رخ می‌دهد و متقارن است. دیگر مناطق بدن شما که اغلب در معرض آفتاب قرار می‌گیرند نیز مستعد بروز ملاسما هستند. لک‌های رنگی قهوه‌ای معمولاً بر روی مناطق زیر ظاهر می‌شوند:

•  گونه‌ها
•  پیشانی
•  پل بینی
•  چانه

همچنین لک صورت می‌تواند روی گردن و بازوها نیز رخ دهد. تغییر رنگ پوست باعث آسیب فیزیکی نمی‌شود، اما ممکن است نسبت به ظاهر خود به دلیل داشتن ملاسما احساس خوبی نداشته باشید.

ویژگی‌های انواع لکه‌های صورت چیست؟

ملاسما به صورت ماکولا (لکه‌های کک و مک مانند) و لکه‌های قهوه‌ای تخت بزرگ‌تر ظاهر می‌شود. این لک‌ها در هر دو طرف صورت هستند و مرز نامنظمی دارند. چندین الگوی متفاوت ملاسما وجود دارد.

•  الگوی سنتروفیشیال: پیشانی، گونه‌ها، بینی و لب بالا
•  الگوی مالار: گونه‌ها و بینی
•  الگوی گونه جانبی
•  الگوی ماندیبول: خط فک
•  اشکال قرمز یا ملتهب ملاسما (همچنین به نام اریتوسیز پیگمنتوسا فاسی شناخته می‌شود.)
•  پویکیلودرما سیوات: تغییرات قرمز، ناشی از نور خورشید در دو طرف گردن، بیشتر در بیماران دارای سنین بیش از ۵۰ سال مشاهده می‌شود.
•  نوع براکیال ملاسما شانه‌ها و قسمت‌های بالایی بازوها (همچنین به نام دایشیروماتوز کوتانئوس براکیال اکتسابی) را تحت تأثیر قرار می‌دهد.

چه کسانی بیشتر دچار لکه‌های پوستی می‌شوند؟

لک صورت در زنان بیشتر از مردان رایج است؛ تنها ۱ نفر از هر ۴ نفر تا ۱ نفر از هر ۲۰ نفر جمعیت مورد مطالعه و تحت تأثیر ملاسما، مرد هستند. ابتلا به ملاسما عموماً بین سن ۲۰ تا ۴۰ سالگی شروع می‌شود، اما می‌تواند در دوران کودکی نیز بروز کند و تنها مختص به افراد میانسال نیست. ملاسما در افرادی که پوستشان را برنزه می‌کنند یا پوست طبیعی قهوه‌ای رنگ دارند (پوست فیتز پاتریک ۳ و ۴) در مقایسه با کسانی که دارای پوست روشن (انواع پوستی ۱ و ۲) یا پوست سیاه (انواع پوست ۵ یا ۶) بیشتر است.

ملاسما چگونه تشخیص داده می‌شود؟

یک معاینه ظاهری از منطقه آسیب دیده اغلب برای تشخیص لک صورت کافی است. برای رد کردن علل خاص، پزشک همچنین ممکن است برخی آزمایشات انجام دهد. یکی از آزمایشات تست معاینه وود لامپ است. این تست در واقع استفاده از نوع خاصی از نور است که به پوست شما تابیده می‌شود. این نور اجازه می‌دهد تا پزشک بتواند عفونت‌های باکتری و قارچی را تشخیص دهد و تعیین کند که چه تعداد از لایه‌های پوست تحت تأثیر ملاسما قرار گرفته‌اند. برای بررسی هر گونه بیماری جدی پوست، همچنین ممکن است بیوپسی انجام شود. بیوپسی شامل برداشتن یک قطعه کوچک از پوست آسیب دیده برای انجام آزمایش است.

راه‌های از بین بردن لکه‌های صورت چیست؟

در برخی از زنان، لک صورت به طور خود به خود از بین می‌رود. این حالت معمولاً زمانی اتفاق می‌افتد که بروز ملاسما به علت بارداری یا استفاده از قرص‌های جلوگیری از بارداری باشد. پزشک می‌تواند نوعی کرم را تجویز کند که به روشن شدن پوست کمک می‌کند. همچنین ممکن است پزشک استروئیدهای موضعی را برای کمک به روشن شدن مناطق آسیب دیده تجویز کند. اگر این درمان عمل نکرد، لایه بردارهای شیمیایی پوست، درم ابریژن، میکرودرم ابریژن و لیزر درمانی گزینه‌های درمانی ممکن هستند. این درمان‌ها لایه‌های بالای پوست را از بین می‌برند و ممکن است به از بین بردن لکه‌های تیره پوست کمک کنند. این روش‌ها جلوگیری از عود مجدد ملاسما را تضمین نمی‌کند و برخی از موارد ملاسما را نیز نمی‌توان به طور کامل درمان کرد. ممکن است مجبور شوید برای جلسات درمانی بعدی بازگردید و برخی از روش‌های درمانی پوستی را انجام دهید تا خطر بازگشت ملاسما کاهش یابد. ملاسما می‌تواند بسیار کند به درمان لک صورت از بین بردن لک صورت پاسخ دهد، به خصوص اگر برای مدت طولانی وجود داشته باشد. درمان ممکن است باعث بروز درماتیت تماسی محرک در بیمارانی که پوست حساس دارند، شود و این امر نیز می‌تواند منجر به بروز پیگمانتاسیون پس از التهاب شود. به طور کلی ترکیبی از اقدامات مفید است.

راه‌های پیشگیری از زیاد شدن لک‌های صورت

اگر شما ملاسما داشته باشید، پزشکان راهنمایی‌های زیر را برای دستیابی به یک تن پوستی یکنواخت توصیه می‌کنند:

استفاده روزانه از کرم ضد آفتاب

یکی از رایج‌ترین درمان‌های ملاسما، حفاظت پوست از نور خورشید است. از آنجا که نور خورشید بروز ملاسما را تحریک می‌کند، مهم است که حتی در روزهای ابری و پس از شنا یا عرق کردن هر روز از کرم ضد آفتاب استفاده نمایید. یک کرم ضدآفتاب که محافظ وسیع الطیف و فاکتور محافظت از خورشید آن SPF 30 و یا بیشتر است، و اکسید روی و یا دی اکسید تیتانیوم را استفاده کنید تا به طور فیزیکی اثرات اشعه خورشید بر روی پوست خود را محدود کنید. ۱۵ دقیقه قبل از خروج از خانه، کرم ضد آفتاب را اعمال کنید و حداقل هر دو ساعت یک بار آن را تجدید نمایید.

در هنگام خروج از خانه از یک کلاه با لبه پهن و عینک آفتابی استفاده کنید

استفادهٔ تنها از کرم ضد آفتاب ممکن است به طور کامل پوست شما را محافظت نکند. تا آن جا که می‌توانید سایه‌ای بیابید و لباس‌های محافظتی را علاوه بر استفاده از کرم‌های ضد آفتاب نیز بپوشید.

محصولات مراقبت از پوست ملایمی را انتخاب کنید

محصولات مراقبت از پوستی را انتخاب کنید که موجب سوزش یا سوختگی نمی‌شوند، زیرا محصولاتی که پوست را تحریک می‌کنند، ممکن است ملاسما را بدتر کنند.

اجتناب از اپیلاسیون

اپیلاسیون ممکن است موجب بروز التهاب در پوست شود که می‌تواند لک صورت درمان لک صورت را بدتر کند، بنابراین بهتر است از اپیلاسیون نواحی آسیب دیده بدن توسط ملاسما جلوگیری نمایید. در خصوص راه‌های دیگر از بین بردن موهای زائد بدن خود با پزشک مشورت کنید.