بیماری اتو اسکلروز زمانی بروز می‌یابد که زائده غیرعادی در مجموعه استخوان‌هایی ایجاد شود که در گوش میانی قرار دارد و حس صدا را به طور فیزیکی به گوش داخلی می‌رساند. اگر این زائده استخوانی نابه‌هنجار به اندازه کافی شدید باشد، منجر به نوعی کاهش شنوایی انتقالی می‌شود. اگر زائده استخوانی تا گوش داخلی کشیده شود، ناشنوایی حسی ـ عصبی پیش می‌آید و تعادل بیمار مختل می‌شود.

اتو اسکلروز معمولاً آخرین استخوان گوش میانی به نام استخوان رکابی را درگیر می‌کند که در ورودی حلزون گوش، اندام حس کننده صدا، قرار دارد. استخوان رکابی در اثر ابتلا به اتو اسکلروز به ورودی حلزون گوش گیر می‌کند و انتقال مکانیکی صدا به گوش داخلی را مختل می‌کند.

علل

علت اتو اسکلروز دقیقاً مشخص نیست، هرچند این بیماری معمولاً ارثی است و ممکن است از والدین به فرزندان منتقل شود. افرادی که سابقه ابتلا به این عارضه در خانواده‌شان وجود دارد، بیشتر در معرض دچار شدن به این عارضه هستند. به طور متوسط فردی که یکی از والدینش دچار اتو اسکلروز است، به احتمال ۲۵ % به این اختلال مبتلا می‌شود. اگر هم پدر و هم مادر مبتلا به اتو اسکلروز باشد، این احتمال بالغ بر ۵۰ % می‌شود.

برخی پژوهش‌ها بیانگر ارتباط بین اتو اسکلروز و تغییرات هورمونی ناشی از بارداری است. اگرچه علت دقیق بیماری اتو اسکلروز ناشناخته است، اما شواهدی در دست است که عفونت‌های ویروسی مانند سرخک در ابتلا به اتو اسکلروز بی‌تاثیر نیست.

علائم

کاهش شنوایی شایع‌ترین علامت اتواسکلروز است که بسیار آهسته رخ می‌دهد. بسیاری از بیماران مبتلا به اتو اسکلروز در ابتدا متوجه می‌شوند که نمی‌توانند صداهای با تن پایین یا نجواهای آهسته را بشنوند.

برخی بیماران نیز علاوه بر کاهش شنوایی با علائمی چون سرگیجه، مشکلات تعادلی یا تینیتوس (وزوز و زنگ زدن گوش) مواجه می‌شوند. تینیتوس به زنگ زدن، وزوز کردن یا احساس صدای هیس هیس یا غرش در گوش یا سر گفته می‌شود که با بسیاری از انواع ناشنوایی یا کم‌شنوایی همراه است.

اتو اسکلروز چگونه منجر به کاهش شنوایی می‌شود؟

اتو اسکلروز بسته به این که کدام ساختار داخل گوش آسیب دیده است، به گونه‌های متفاوتی از کم‌شنوایی منجر می‌شود. اتو اسکلروز معمولاً آخرین استخوان زنجیره یعنی استخوان رکابی را درگیر می‌کند که در ورودی گوش داخلی (روزنه بیضی) قرار دارد. استخوان نابه‌هنجار استخوان رکابی را در روزنه بیضی گیر می‌اندازد و اجازه نمی‌دهد امواج صدا به گوش داخلی منتقل شود.

اتواسکلروز معمولاً منجر به کاهش شنوایی انتقالی یعنی نوعی کم‌شنوایی می‌شود که پی‌آمد وجود مشکل در گوش میانی یا خارجی است. بیماری اتو اسکلروز با درصد شیوع کمتر باعث کاهش شنوایی حسی ـ عصبی و انتقالی می‌شود. کاهش شنوایی حسی ـ عصبی نتیجه آسیب دیدن سلول‌های حسی و یا فیبرهای عصبی گوش داخلی است.

تشخیص

متخصص گوش و حلق و بینی باید معاینه کاملی را انجام دهد تا بتواند با قطعیت احتمال ابتلا به دیگر بیماری‌ها یا عارضه‌های دامن زننده به علائم یکسان را رد کند. متخصص شنوایی‌سنجی در زمینه تعیین، اندازه‌گیری و بازتوانی مشکلات شنوایی و اختلال‌های مرتبط تخصص دارد. آزمایش‌های مختلفی برای ارزیابی شنوایی و عملکرد تعادلی انجام می‌شود. پزشک ادیوگرام (نمودار نشان دهنده حساسیت شنوایی) و تمپانوگرام (نمودار نشان دهنده عملکرد گوش میانی برای انتقال صدا) تهیه می‌کند.

درمان اتو اسکلروز

درمان دارویی

هیچ داروی موضعی برای استعمال در گوش یا داروی بهبود دهنده‌ی شنوایی برای بیماران مبتلا به اتواسکلروز وجود ندارد. در بعضی موارد مکمل تغذیه‌ای حاوی فلوراید برای آهسته یا متوقف کردن روند کاهش شنوایی تجویز می‌شود. خردسالان یا بانوان باردار باید این مکمل را مصرف کنند.

سمعک

چنانچه امکان انجام جراحی وجود نداشته باشد یا بیمار تمایلی به جراحی نداشته باشد، سمعک جایگزین جراحی می‌شود. سودمندی استفاده از وسایل دیگر مانند پروتز استخوان گیجگاهی نیز بررسی می‌شود. سمعک مناسب در شرایطی چون ناشنوایی مداوم به برخی بیماران دچار اتو اسکلروز کمک می‌کند. سمعک برای جبران کاهش حس شنوایی و تقویت صداها طراحی می‌شود. پزشک درباره گونه‌های مختلف سمعک با بیمار صحبت می‌کند و نوع مناسب را با توجه به نیازهای خاص بیمار پیشنهاد می‌دهد.

جراحی

جراحی استخوان رکابی به آن دسته از بیماران دچار اتو اسکلروز توصیه می‌شود که متقاضی مناسبی برای عمل جراحی محسوب می‌شوند. این عمل معمولاً تحت بی‌حسی موضعی انجام می‌شود و دوران بستری و نقاهت کوتاهی دارد. بیش از ۹۰ درصد از این عمل‌ها قدرت شنوایی را برای همیشه با موفقیت به بیمار برمی‌گرداند.

عمل جراحی معمولاً شنوایی را به نحو قابل توجهی بهبود می‌دهد. عمل تحت بی‌حسی موضعی و دریافت آرام‌بخش انجام می‌شود. البته گاهی عمل تحت بیهوشی عمومی انجام می‌شود.

بی‌حسی موضعی داخل گوش تزریق می‌شود. جراح پرده صماخ گوش را به آرامی بلند می‌کند و استخوان‌های شنوایی گوش میانی را با دقت ارزیابی می‌کند و امکان حرکت دادن استخوان رکابی را بررسی می‌کند. جراح سوراخ کوچکی به قطر ۰٫۶ میلی‌متر را در پایه استخوان رکابی گوش داخلی ایجاد می‌کند و سپس پیستون پلاتین/ تفلون یا تفلون را از راه این منفذ بسیار کوچک وارد می‌کند و بقیه استخوان رکابی را برمی‌دارد. در انتها جراح پرده صماخ را به محل اصلی خود برمی‌گرداند. پماد و پانسمان سبکی داخل مجرای گوش قرار داده می‌شود. اتو اسکلروزبیمار باید یک شب بستری شود. از بیمار خواسته می‌شود تا یک ماه پس از جراحی فعالیت بدنی نداشته باشد و پس از آن روال معمول زندگی خود را ازسربگیرد. بیمار پس از عمل اجازه رانندگی ندارد. سفر هوایی سه هفته پس از عمل اشکالی ندارد. سفر زمینی با خودرو معمولاً بلافاصله پس از عمل مجاز نیست.

اکثر بیماران مبتلا به اتو اسکلروز، حتی بیمارانی که جراحی انجام داده‌اند، در نهایت باید از سمعک استفاده کنند. می‌توان گفت که جراحی برداشتن استخوان رکابی گوش نیاز به استفاده از سمعک را حدود ۱۰ تا ۲۰ سال به تاخیر می‌اندازد.

خطرها و عوارض جراحی

خوشبختانه اگر عمل به دست جراحی مجرب انجام شود، عوارض احتمالی انگشت‌شمار خواهد بود.

• موفق نبودن جراحی: احتمال این که عمل نتیجه دلخواه را به دست ندهد، ۵ تا ۱۰ درصد است. این عمل به رفع مشکل انسداد گوش و یا زنگ زدن داخل گوش می‌انجامد.
• ناشنوایی کامل یا کم‌شنوایی دائمی: احتمال بروز این خطر ۱ تا ۳ درصد است.
• کاهش یا از دست دادن حس چشایی در امتداد کناره‌ زبان: این عارضه درصد شیوع پایینی دارد و چنانچه بروز یابد تا چند هفته یا حتی چند ماه پس از جراحی استمرار دارد.
• سرگیجه: اکثر بیماران عدم تعادل یا سرگیجه ملایمی را تا یک هفته پس از جراحی حس می‌کنند.
• تینیتوس: زنگ زدن گوش یکی از عوارض غیرعادی پس از جراحی موفقیت‌آمیز است، که درصد شیوع ان یک تا سه درصد است.

چنانچه تمایل دارید بیشتر درباره مشکل شنوایی خود اطلاع کسب کنید، می‌توانید با شماره ۲۲۲۸۳۰۰۰-۰۲۱  تماس حاصل فرمایید تا وقت مشاوره برایتان تنظیم شود.