اگرچه اکثر افراد دارای مشکل کم‌شنوایی با استفاده از سمعک می‌توانند به خوبی بشنوند، انا سمعک کمک چندانی به برخی بیماران دچار کم‌شنوایی شدید تا عمیق نمی‌کند. بهترین درمان برای بهبود شنوایی بیمارانی که سلول‌های حسی گوش داخلی‌شان به شدت آسیب دیده است، کاشت حلزون شنوایی است.

ساز و کار عملکرد این وسایل بسیار ظریف و پیچیده با سمعک متفاوت است. پروتز حلزون شنوایی به جای آن که صدا را تقویت کند و به بیمار اجازه دهد تا از باقیمانده توانایی شنوایی خود استفاده کند، حس شنوایی را با تحریک مستقیم عصب شنوایی ایجاد می‌کند. کاشت حلزون گوش مشکل کم‌شنوایی را درمان نمی‌کند یا حس شنوایی را به حالت عادی برنمی‌گرداند، اما این امکان را برای بیماران دچار مشکل کم‌شنوایی شدید یا ناشنوایی ایجاد می‌کند تا صدای رد شده از گوش داخلی آسیب‌دیده را حس کنند.

پروتز حلزون گوش چیست؟

پروتز حلزون شنوایی دستگاه الکترونیکی پیچیده و کوچکی است که امکان شنیدن را برای بیماران دچار ناشنوایی یا کم‌شنوایی عمیق و شدید فراهم می‌کند. این پروتز از بخشی خارجی تشکیل می‌شود که پشت گوش قرار می‌گیرد و بخش دوم آن نیز طی یک عمل جراحی زیر پوست قرار داده می‌شود. این پروتز از قطعات زیر تشکیل می‌شود:

• میکروفونی که صدا را از محیط می‌گیرد.
• پردازشگر گفتار که صداهای گرفته شده توسط میکروفون را انتخاب و تنظیم می‌کند.
• فرستنده و گیرنده تحریک کننده که سیگنال‌ها را از پردازشگر گفتار دریافت می‌کند و آنها را به تکانه‌های الکتریکی تبدیل می‌کند.
• آرایه الکترود که مجموعه‌ای از الکترودها است تکانه‌ها را از تحریک کننده می‌گیرد و آنها را به ناحیه‌های مختلف عصب شنوایی می‌فرستد.

کاشت حلزون در گوش قدرت شنوایی را به حالت عادی برنمی‌گرداند، اما به فرد ناشنوا بازنمایی مفیدی از صداهای محیط می‌دهد و به او کمک می‌کند تا گفتار را درک کند.

مزایا

بسیاری از بزرگسالانی که از پروتز حلزون شنوایی استفاده کرده‌اند گزارش داده‌اند که:

• پس از کاشت حلزون در گوش بهتر از زمان استفاده از سمعک می‌شنوند.
• براساس نتیجه یک پژوهش بیماران پس از کاشت حلزون شنوایی به طور متوسط ۸۰ درصد از جملات را درک می‌کنند، حال آن که با سمعک درک جملات‌شان حدود ۱۰ درصد بود.
• در محیط‌های شلوغ و پرصرو صدا بهتر می‌توانند تمرکز کنند.
• پس از درمان می‌توانند با حاضرین در جلسه، رستوران و دیگر مکان‌های عمومی شلوغ مکالمه داشته باشند.
• دوباره صداهای غائبی را می‌شنوند که مدت‌ها بود از شنیدنشان محروم بودند.
• چون می‌توانند صدای زنگ خطر، هشدارها و فریادهای اطرافیان و صدای نزدیک شدن وسایل نقلیه را بشنوند، احساس امنیت بیشتری می‌کنند.
• می‌توانند یک مکالمه تلفنی مفید داشته باشند.
• می‌توانند از موسیقی لذت ببرند.

متقاضی درمان

متخصصین بر این باورند که بهترین متقاضیان بزرگسال این درمان افرادی هستند که:

• از کم‌شنوایی شدید تا عمیق هر دو گوش رنج می‌برند.
• سمعک کمک چندانی به ایشان نمی‌کند.
• به جز کم‌شنوایی مشکل دیگری ندارند و عمل جراحی برایشان خطرناک نیست.
• به شدت مایلند از طریق شنیدن، صحبت کردن و گوش دادن به سخنرانی‌ها عضوی فعال از ارتباطات جهان خارج باشند.
• شنوایی خود را پس از رشد زبان و گفتار از دست داده‌اند.

کودکان نیز می‌توانند از سن ۱۴ ماهگی به بعد تحت درمان کاشت حلزون گوش قرار گیرند. البته در سنین پایین‌تر نیز احتمال انجام یک عمل موفقیت‌آمیز وجود دارد.

متخصصین متفق‌القول‌اند که این عمل بهترین نتیجه را بر روی کودکانی به دست می‌دهد که:

• از کم‌شنوایی عمیق هر دو گوش رنج می‌برند.
• حتی با سمعک نیز به خوبی نمی‌شنوند.
• سالم هستند و مشکل دیگری ندارند که جراحی را برایشان خطرناک کند.
•  انتظاری واقع‌بینانه از نتیجه کاشت حلزون گوش دارند.
• تمایل به مشارکت فعال در توانبخشیبازتوانی دارند.
• مسئولین آموزشی در راستای تاکید بر رشد مهارت‌های شنوایی از او پشتیبانی می‌کنند.

ساز و کار عملکرد پروتز حلزون شنوایی گوش

پروتز حلزون گوش از دو بخش اصلی تشکیل می‌شود؛ یک قسمت خارجی که روی گوش قرار می‌گیرد و یک بخش داخلی که طی عمل جراحی زیر پوست قرار داده می‌شود. این دو قسمت با یک آهن‌ربای قوی جفت و بهم وصل می‌شود.

بخش خارجی

بخش خارجی پروتز حلزون شنوایی از میکروفون، پردازشگر گفتار و فرستنده تشکیل می‌شود. میکروفون و پردازشگر گفتار در دستگاه کوچکی شبیه به سمعک پشت‌گوشی قرار دارند. سیم کوچکی معمولاً این قطعات را به فرستنده‌ای متصل می‌کند که روی بخش داخلی دستگاه تعبیه شده است. میکروفون صداها را می‌گیرد و به پردازشگر می‌فرستد. پردازشگر سیگنال را قبل از ارسال به فرستنده آنالیز و دیجیتالی می‌کند. سپس فرستنده سیگنال‌ها را کدگذاری می‌کند و آنها را از طریق کوپلینگ مغناطیسی به گیرنده کاشته شده می‌فرستد.

بخش داخلی

بخش داخلی پروتز حلزون شنوایی شامل یک یا چند آرایه الکترود و گیرنده‌ای می‌شود که زیر پوست استخوان شقیقه کاشته می‌شود. گیرنده سیگنال‌ها را از فرستنده دریافت و آنها را به پالس‌های الکتریکی تبدیل می‌کند. سپس گیرنده پالس‌ها را به الکترودهایی ارسال می‌کند که در اعماق گوش داخلی قرار دارد. این الکترودها عصب شنوایی در امتداد بخشی از حلزون شنوایی را مستقیماً تحریک می‌کند و سپس مغز این سیگنال‌ها را به عنوان صدا تعبیر می‌کند.

عمل جراحی

جراحی کاشت حلزون در گوش معمولاً عملی سرپایی است که تحت بیهوشی عمومی انجام می‌شود. جراح برشی را پشت گوش ایجاد می‌کند تا بتواند استخوان ماستوئید را باز کند و به فضای گوش میانی راه یابد. جراح پس از نمایان شدن فضای گوش میانی حفره‌ای را در حلزون گوش ایجاد می‌کند و الکترودهای پروتز را در آنجا قرار می‌دهد، سپس دستگاه الکترونیکی را در پایه آرایه الکترود زیر پوست پشت گوش قرار می‌دهد.

مراقبت و آموزش پس از جراحی

تیم جراحی چند هفته پس از کاشت حلزون شنوایی پردازشگر سیگنال، میکروفون و فرستنده را خارج گوش قرار می‌دهد و آنها را تنظیم می‌کند. جراح روش مراقبت از دستگاه و چگونگی گوش دادن به صداها با استفاده از پروتز را به بیمار آموزش می‌دهد. کم‌شنوایی علل متعددی دارد و برخی بیماران مدت بیشتری طول می‌کشد تا به دستگاه عادت کنند. همچنین گروهی از بیماران به دلیل تفاوت‌های فردی به آموزش بیشتری نیاز دارند. تیم جراحی از بیمار می‌خواهد که در زمان‌های معین برای چک‌آپ و در صورت لزوم تنظیم مجدد پردازشگر گفتار به کلینیک مراجعه کند.

کارایی پروتز حلزون گوش

اکثر بیماران پس از کاشت حلزون شنوایی متوجه بهبود آنی مهارت‌های ارتباطی‌شان می‌شنوند. کودکان مدتی طول می‌کشد تا بتوانند به خوبی از پروتز استفاده کنند، چون ذهنشان باید برای تعبیر درست داده‌های صوتی الکتریکی آموزش ببیند. هر چند پروتز حلزون شنوایی قدرت شنوایی را به حالت عادی برنمی‌گرداند، و مزایای آن در تمام بیماران یکسان نیست، اما اکثر بیماران متوجه می‌شوند که از طریق لب‌خوانی بهتر می‌توانند ارتباط برقرار کنند. عامل‌های متعددی بر میزان مفید بودن کاشت حلزون گوش اثر می‌گذارد که شماری از آنها عبارت است از:

• مدت زمان ناشنوایی بیمار
• تعداد فیبرهای عصبی شنوایی زنده
• انگیزه بیمار برای آموزش شنیدن با پروتز حلزون شنوایی

به ندرت پیش می‌آید که پروتز حلزون شنوایی هیچ فایده‌ای برای بیمار نداشته باشد.

هزینه عمل جراحی کاشت حلزون

هزینه کاشت حلزون گوش بالاتر از سمعک است. هزینه کلی این درمان مجموعه‌ای از هزینه ارزیابی و معاینه، جراحی، قیمت دستگاه و هزینه بازتوانی است. متخصص هزینه‌ی کاشت حلزون گوش را در جلسه مشاوره اعلام می‌کند.